GRAMTYKA NA SPOKOJNIE: 

CZASOWNIKI ROZDZIELNIE ZŁOŻONE 

Na pewno zwróciliście uwagę na występujące w tekście czasowniki, które tak jakby trochę dziwnie się zachowują? 

Jeśli nie dostrzegłeś ich, to poniżej zamieszczę zdaniach, w których wystąpiły te czasowniki. Przyjrzyj im się uważnie?  

Jeden Tag stehe ich an meinem Schultag von Montag bis Freitag um 6.30 Uhr auf. 

Dann ziehe ich mich an. 

Meine Mutter bereitet für uns Frühstück vor. 

Der Bus kommt meistens pünktlich an. 

Nach dem Mittagessen sehe ich fern. 

Ich kann mich einen kleinen Moment ausruhen. 

Ich möchte diese Prüfung gut bestehen, denn ich habe vor, nach meinem Abitur Jura zu studieren. 

Ich räume mein Zimmer auf und helfe ein bisschen meiner Mutter beim Aufräumen. 

Czy teraz udało ci się wychwycić te czasowniki? Jestem pewna, że tak! Jeśli nie, to nie przejmuj się niczym, ponieważ dla osoby, która nie wie czego szukać i na co ma zwrócić uwagę, może to być kompletną abstrakcją. Spójrz jeszcze raz na te zdania, ale tym razem podkreśliłam te czasowniki tak, aby na pewno ci nie umknęły.  

Jeden Tag stehe ich an meinem Schultag von Montag bis Freitag um 6.30 Uhr auf. 

Dann ziehe ich mich an. 

Meine Mutter bereitet für uns Frühstück vor. 

Der Bus kommt meistens pünktlich an. 

Nach dem Mittagessen sehe ich fern. 

Ich kann mich einen kleinen Moment ausruhen. 

Ich möchte diese Prüfung gut bestehen, denn ich habe vor, nach meinem Abitur Jura zu studieren. 

Ich räume mein Zimmer auf und helfe ein bisschen meiner Mutter beim Aufräumen. 

Teraz już wiesz, o które czasowniki chodzi, więc możemy przejść do ich omawiania.  

To, co tu zobaczyłeś są to tak zwane czasowniki rozdzielnie złożone (trennbare Verben). W języku polskim nie mamy klasy czasowników takich jak rozdzielnie złożone, przez co zagadnienie to, może wydawać się odrobinę skomplikowane, ale nie dajcie się zwieść, bo ono wcale takie nie jest. 

Na początku zobaczmy w ogóle, co ta za czasowniki, a potem zajmijmy się tym, co z nimi się dzieje. 

W zdaniach zostały użyte następujące czasowniki: 

auf|stehen – wstawać; 

sich an|ziehen – ubierać się; 

vor|bereiten – przygotowywać; 

an|kommen – przybywać, przyjeżdżać, przychodzić; 

fern|sehen – oglądać telewizję; 

sich aus|ruhen – odpoczywać; 

vor|haben – zamierzać; 

auf|räumen – sprzątać. 

Te czasowniki praktycznie nie różnią się niczym od tych standardowych – też kończą się końcówką -en, jednak rozdziela je taka jakby niewidzialna kreska, którą ja tutaj akurat wstawiłam, żebyście widzieli, gdzie się ona znajduje, dopóki sami nie dowiecie się, jak rozróżnić, czy dany czasownik jest czasownikiem rozdzielnie złożonym, czy też nie.  

W opozycji do czasowników rozdzielnie złożonych są czasowniki nierodzielne (untrennabre Verden), ale nimi dzisiaj nie będziemy się zajmować. 

Po czym zatem rozpoznać, czy dany czasownik jest rozdzielnie złożony? 

Jest to dość proste, ponieważ wystarczy zastosować się do pewnych zasad, które ci za chwilę przedstawię.  

Przede wszystkim, aby czasownik mógł być rozdzielnie złożony, jego przedrostek musi mieć samodzielne znaczenie. Podkreślę jednak, że to znaczenie może się mieć nijak do znaczenia czasownika rozdzielnie złożonego. 

 Warto też zapamiętać, że przedrostki tychże czasowników są akcentowane, chociaż to na początku nauki może sprawiać niemałe trudności. 

Do wspomnianych przedrostków należą: 

ab- 

abnehmen – tracić na wadze 

an- 

ankommen – przybywać, przyjeżdżać, przychodzić, sich anziehen – ubierać się 

auf- 

aufstehen – wstawać, aufräumen – sprzątać 

aus– 

sich ausruhen – odpoczywać 

bei– 

beibringen – wpajać, nauczać 

ein– 

einladen – zapraszać 

fern- 

fernsehen – oglądać telewizję 

mit– 

mitnehmen – zabierać ze sobą 

nach– 

nachsehen – sprawdzać, spoglądać (za kimś) 

statt– 

staffinden – odbywać się 

vor– 

vorhaben – zamierzać 

zu– 

zumachen – zamykać 

zusammen– 

zusammenarbeiten – współpracować 

zurück– 

zurückgeben – oddawać 

Miejscie proszę na uwadze, że to nie są wszystkie czasowniki. Na tym etapie wystarczy nam te kilka . 

Trzeba jednak zachować czujność, ponieważ może zdarzyć się tak, że czasownik może mieć różne znaczenia w zależności od tego czy jest rozdzielny, czy łączny, np. 

überlegen – zastanawiać się, namyślać się 

über|legen – przykrywać, wychylać się. 

Teraz zajmiemy się odmianą czasowników rozdzielnie złożonych, które wystąpiły w tekście. 

Generalnie zasada jest taka, że odmienia się go w ten sposób, że odmieniamy czasownik a nie jego przyrostek, gdyż ten idzie na koniec (w zdaniu na koniec zdania), np.  

auf|machen 

Odmiana: 

ich mache auf,  

du machst auf itd.  

Odmiana czasowników z tekstu: 

auf|stehen – wstawać 

ich stehe auf – ja wstaję 

du stehst auf – ty wstajesz 

er steht auf – on wstaje 

sie steht auf – ona wstaje 

es steht auf – ono wstaje 

wir stehen auf – my wstajemy 

ihr steht auf – wy wstajecie 

sie stehen auf – oni, one wstają 

Sie stehen auf – Pan, Pani, Państwo wstają 

sich an|ziehen – ubierać się (tutaj sytuacja jest o tyle skomplikowana, że czasownik zawiera sich, które też trzeba odmienić – jak poniżej) 

ich ziehe mich an – ja ubieram się 

du ziehst dich an – ty się ubierasz 

er zieht sich an – on się ubiera 

sie ziehst sich an – ona się ubiera 

es zieht sich an – ono się ubiera 

wir ziehen uns an – my się ubieramy 

ihr zieht euch an – wy się ubieracie 

sie ziehen sich an – oni, one się ubierają 

Sie ziehen sich an – Pan, Pani, Państwo się ubierają  

vor|bereiten – przygotowywać 

ich bereite vor – ja przygotowuję 

du bereitest vor – ty przygotowujesz 

er bereitet vor – on przygotowuje 

sie bereitet vor – ona przygotowuje 

es bereitet vor – ono przygotowuje 

wir bereiten vor – my przygotowujemy 

ihr bereitet vor – wy przygotowujecie 

sie bereiten vor – oni, one przygotowują 

Sie bereiten vor – Pan, Pani, Państwo przygotowują 

an|kommen – przybywać, przyjeżdżać, przychodzić 

ich komme an – ja przyjeżdżam 

du kommst an – ty przyjeżdżasz 

er kommt an – on przyjeżdża 

sie kommt an – ona przyjeżdża 

es kommt an – ono przyjeżdża 

wir kommen an – oni przyjeżdżają 

ihr kommt an – wy przyjeżdżacie 

sie kommen an – oni, one przyjeżdżają 

Sie kommen an – Pan, Pani, Państwo przyjeżdżają 

fern|sehen – oglądać telewizję 

ich sehe fern – ja oglądam telewizję 

du siehst fern – ty oglądasz telewizję 

er sieht fern – on ogląda telewizję 

sie sieht fern – ona ogląda telewizję 

es sieht fern – ono ogląda telewizję 

wir sehen fern – my oglądamy telewizję 

ihr seht fern – wy oglądacie telewizję 

sie sehen fern – oni, one oglądają telewizję 

Sie sehen fern – Pan, Pani, Państwo oglądają telewizję 

sich aus|ruhen – odpoczywać 

ich ruhe mich aus – odpoczywam 

du ruhst dich aus – ty odpoczywasz 

er ruht sich aus – on odpoczywa 

sie ruht sich aus – ona odpoczywa 

es ruht sich aus – ono odpoczywa 

wir ruhen uns aus – my odpoczywamy 

ihr ruht euch aus – wy odpoczywacie 

sie ruhen sich aus – oni, one odpoczywają 

Sie ruhen sich aus – Pan, Pani, Państwo odpoczywają 

vor|haben – zamierzać 

ich habe vor – ja zamierzam 

du hast vor – ty zamierzasz 

er hat vor – on zamierza 

sie hat vor – ona zamierza 

es hat vor – ono zamierza 

wir haben vor – my zamierzamy 

ihr habt vor wy zamierzacie 

sie haben vor – oni, one zamierzają 

Sie haben vor – Pan, Pani, Państwo zamierzają 

auf|räumen – sprzątać 

ich räume auf – ja sprzątam 

du räumst auf – ty sprzątasz 

er räumt auf – on sprząta 

sie räumt auf – ona sprząta  

es räumt auf – ono sprząta 

wir räumen auf – my sprzątamy 

ihr räumt auf – wy sprzątacie 

sie räumen auf – oni, one sprzątają 

Sie räumen auf – Pan, Pani, Państwo sprzątają 

Übungen 

Übung 1 

Odmień przez osoby następujące czasowniki: 

zumachen, mitnehmen, beibringen 

Übung 2 

Przetłumacz zdania: 

1. Wstaję o godzinie 7.00. 
2. Dzisiaj moja mama ubiera się szykownie.  
3. Moja siostra przygotowuje śniadanie. 
4. Ciocia przyjedzie z wizytą o godzinie 15.00. 
5. My oglądamy telewizję bardzo rzadko. 
6. Co robisz? Odpoczywam. 
7. Zamierzasz przyjść? 
8. Sprzątam codziennie, ale nie lubię.  

Übungen Antworten 

Übung 1 

ich mache zu 

du machst zu 

er macht zu 

sie macht zu 

es macht zu 

wir machen zu 

ihr macht zu 

sie machen zu 

Sie machen zu 

ich nehme mit 

du nimmst mit 

er nimmt mit 

sie nimmt mit 

es nimmt mit 

wir nehmen mit 

ihr nehmt mit 

sie nehmen mit 

Sie nehmen mit 

ich bringe bei 

du bringst bei 

er bringt bei 

sie bringt bei 

es bringt bei 

wir bringen bei 

ihr bringt bei 

sie bringen bei 

Sie bringen bei 

Übung 2 

Jeśli chcesz wiedzieć, czy dobrze przetłumaczyłeś/przetłumaczyłaś zdania, to napisz do mnie i wyślij odpowiedzi. A ja sprawdzę twoje zdania i je skoryguję .  

Photo by Cathryn Lavery on Unsplash

The post Czasowniki rozdzielnie złożone first appeared on Droga do szczęścia.