The post Podstawowe zasady prawa pracy first appeared on Droga do szczęścia.
]]>Art. 10 – 18 (3) Kodeksu pracy
Podstawowe zasady prawa pracy znajdują się w Kodeksie pracy. Te normy prawne odgrywają bardzo ważną rolę, ponieważ określają wartości, które należy realizować i chronić nawiązując stosunek pracy.
Do podstawowych zasad prawa pracy należą:
Omówienie zasad:
Zasada wolności pracy: Każdy ma prawo do swobodnie wybranej pracy. Nikomu, z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie, nie można zabronić wykonywania zawodu. Nie jest to jednoznaczne z tym, że każda osoba pełnoletnia może mieć roszczenie o nawiązanie stosunku pracy, jednak państwo prowadzi politykę zmierzającą do pełnego produktywnego zatrudnienia i między innymi dlatego określa minimalną wysokość wynagrodzenia za pracę. Zarówno nawiązanie stosunku pracy pomiędzy pracownikiem a pracodawcą, jak i ustalenie warunków pracy i płacy (bez względu na podstawę prawną stosunku), wymagają zgodnych oświadczeń woli pracodawcy i pracownika.
Zasada poszanowania dóbr osobistych pracownika: Pracodawca jest obowiązany szanować godność i inne dobra osobiste pracownika. Kodeks nie określa, czym jest owa godność i inne dobra osobiste, ale przykładowy katalog dóbr osobistych osoby fizycznej znajduje się Kodeksie cywilnym (art. 23 KC), który znajduje odpowiednie zastosowanie w przypadku prawa pracy na podstawie artykułu 300 KP, który mówi, że w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy.
Zgodnie z artykułem 23 kodeksu cywilnego, do dóbr osobistych człowieka należą w szczególności: zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska i pozostają one pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.
Dodatkowo wyroki Sądu Najwyższego wskazują, że dodatkowo do dóbr osobistych pracownikach zliczyć można również tytuł zawodowy, odrębne od zdrowia i życia pracownika prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy i prywatności w miejscu pracy.
Gdy dochodzi do naruszenia tego dobra lub zagrożenia jego naruszenia, to osoba taka może żądać zaniechania takiego działania. Może ponadto żądać usunięcia skutków tego postępowania (w szczególności, żeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie) i zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Warunkiem jest jednak to, że działanie musi być bezprawne! W przypadku powstania szkody majątkowej wskutek naruszenia dobra osobistego poszkodowany może żądać naprawienia szkody na zasadach ogólnych.
Zasada równego traktowania i niedyskryminacji pracowników: Pracownicy mają równe prawa z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków; dotyczy to w szczególności równego traktowania mężczyzn i kobiet w zatrudnieniu. Jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu, bezpośrednia lub pośrednia, w szczególności ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także ze względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy – jest niedopuszczalna.
Zasada prawa do godziwego wynagrodzenia za pracę: Pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę. Warunki realizacji tego prawa określają przepisy prawa pracy oraz polityka państwa w dziedzinie płac, w szczególności poprzez ustalanie minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Minimalne wynagrodzenie aktualizowane jest co roku.
Zasada prawa do wypoczynku: Pracownik ma prawo do wypoczynku, który zapewniają przepisy o czasie pracy, dniach wolnych od pracy oraz o urlopach wypoczynkowych.
Zasada prawa do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy: Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Pracownik z kolei jest obowiązany przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
Zasada zaspokajania bytowych, socjalnych i kulturalnych potrzeb pracowników: Pracodawca, stosownie do możliwości i warunków, zaspokaja bytowe, socjalne i kulturalne potrzeby pracowników. Kwestię zaspokajania potrzeb socjalnych pracowników reguluje ustawa z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.
Zasada ułatwiania pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych: Pracodawca jest obowiązany ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych.
Zasady uprzywilejowania pracownika i automatyzmu prawnego: Postanowienia umów o pracę oraz innych aktów, na których podstawie powstaje stosunek pracy, nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy. Pracownik więc ma pozycję uprzywilejowaną w stosunku do pracodawcy. Jest to funkcja ochronna prawa pracy. Postanowienia umów i aktów, które są mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy są nieważne; zamiast nich stosuje się odpowiednie przepisy prawa pracy. To nazywa się zasadą automatyzmu prawnego. Są to przepisy semiimperatywne, co znaczy, że możemy dowolnie modyfikować przepisy na korzyść pracownika, ale nie można dać pracownikowi nic a nic mniej, aniżeli oferują mu przepisy prawa pracy. Postanowienia umów o pracę i innych aktów, na podstawie których powstaje stosunek pracy, naruszające zasadę równego traktowania w zatrudnieniu są nieważne. Zamiast takich postanowień stosuje się odpowiednie przepisy prawa pracy, a w razie braku takich przepisów – postanowienia te należy zastąpić odpowiednimi postanowieniami niemającymi charakteru dyskryminacyjnego.
Zasada wolności zrzeszania się pracowników i pracodawców w celu reprezentacji i obrony swoich praw i interesów: Pracownicy i pracodawcy, w celu reprezentacji i obrony swoich praw i interesów, mają prawo tworzyć organizacje i przystępować do tych organizacji. Zasady tworzenia i działania tych organizacji określa ustawa o związkach zawodowych, ustawa o organizacjach pracodawców oraz inne przepisy prawa. Do tych ustaw należą: Ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych i Ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawców.
Zasada uczestnictwa pracowników w zarządzaniu zakładem pracy: Pracownicy uczestniczą w zarządzaniu zakładem pracy w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach. Ten przywilej określa się partycypacją pracowniczą. Oznacza to, że pracownicy w różnych formach mogą wpływać na decyzje pracodawców dotyczących zakładu pracy. Wlicza się w to również informowanie ich i konsultowanie z nimi różnych decyzji, które dotyczą zakładu pracy.
Zasada tworzenia warunków korzystania z uprawnień określonych w przepisach: art. 18 (1) i 18 (2). Pracodawcy oraz organy administracji są obowiązani tworzyć warunki umożliwiające korzystanie z uprawnień określonych w przepisach o wolności zrzeszania się pracowników i pracodawców w celu reprezentacji i obrony swoich praw i interesów i uczestnictwa pracowników w zarządzaniu zakłądem pracy.
Photo by Jessica To’oto’o on Unsplash
The post Podstawowe zasady prawa pracy first appeared on Droga do szczęścia.
]]>