Zawierając małżeństwo, małżonkowie nabywają różne uprawnienia. Oprócz uprawnień spadają na nich także różne obowiązki. Pozycja małżonków jest równa, a co za tym idzie, mają względem siebie równe zarówno prawa, jak i obowiązki.  

Co zatem należy do praw małżonków?  

Przepisy: 

Art. 23 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego;
Art. 24 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego;
Art. 28(1) Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego;
Art. 29 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego;
Art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego;
Art. 28 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Małżonkowie mogą wspólnie:  

• rozstrzygać o istotnych sprawach rodziny,  
• korzystać ze wspólnego mieszkania,  
• korzystać z majątku swojego małżonka i wypracowanych przez niego środków finansowych, 
• korzystać ze wspólnych rzeczy,  
• wzajemnie się reprezentować w razie przemijającej przeszkody dotyczącej jednego z małżonków, a ponadto
• mają prawo do wzajemnego szacunku i 
• uzyskania pomocy od drugiego małżonka.  

Do obowiązków małżonków należą:  

• wspólne pożycie,  
• wzajemna pomoc, 
• wierność, 
• wzajemna lojalność, 
• przyczynianie się do zaspokajania potrzeb rodziny,  
• wzajemna reprezentacja w razie przemijającej przeszkody dotyczącej jednego z małżonków i  
• współdziałanie dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli. 

Omówmy teraz każdą pozycję pokrótce z osobna. 

Prawa: 

Rozstrzyganie o istotnych sprawach rodziny: to znaczy, że małżonkowie powinni wspólnie podejmować istotne decyzje dotyczące ich samych, a także rodziny, którą założyli. Do istotnych spraw należą między innymi sprawy spoza życia codziennego, czyli dotyczące np. kwestii osobistych, do których należeć będą: wybór imion dla dzieci, decyzja o adoptowaniu dziecka; i majątkowych, które będą dotyczyć np. rozdysponowywania wspólnych oszczędności albo zakupu mieszkania. Każdy z małżonków może natomiast samodzielnie podejmować decyzje w nieistotnych sprawach dotyczących rodziny oraz w istotnych sprawach, ale niedotyczących rodziny.  

W przypadku braku porozumienia w istotnej sprawie dotyczącej rodziny każdy z małżonków może zwrócić się do sądu o pomoc w rozstrzygnięciu spornej kwestii.  

Korzystanie ze wspólnego mieszkania i przedmiotów urządzenia domowego: Jeśli jeden z małżonków ma uprawnienia do korzystania z mieszkania, to takie samo prawo do korzystania z mieszkania przysługuje drugiemu małżonkowi w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Nie jest to jednak równoznaczne z nabyciem prawa majątkowego do tego mieszkania, a co za tym idzie nie zwiększa się przez to majątek małżonka korzystajacego z mieszkania. Wraz z zawarciem związku małżeńskiego, małżonek nabywa prawo osobiste, polegające na uprawnieniu do korzystania z lokalu współmałżonka. W związku z tym, uprawnienie to wygaśnie, gdy małżeństwo ustanie lub zostanie orzeczona separacja. W przypadku, gdy mieszkanie nie będzie dłużej wykorzystywane do zaspokajania potrzeb rodziny, wtedy też małżonek nie będzie miał prawa do korzystania z lokalu. 

Zawarcie małżeństwa daje małżonkowi również prawo do korzystania z przedmiotów urządzenia domowego pod warunkiem, że służą one do zaspokajania potrzeb rodziny. Tutaj również, korzystanie nie oznacza nabycia własności tych urządzeń. Uprawnienie do korzystania z przedmiotów urządzenia domowego wygasa z chwilą ustania małżeństwa, orzeczenia separacji i w przypadku zmiany przeznaczenia przedmiotu tzn. gdy nie będzie on dłużej służył do zaspokajania potrzeb rodziny a np. zostanie przeznaczony do innego celu. 

Wzajemna reprezentacja: Zawarte w przepisach nadane małżonkom przedstawicielstwo ustawowe polega na tym, że małżonek może bez osobnego pełnomocnictwa działać za drugiego małżonka. Jednak, aby mogło to nastąpić muszą być spełnione łącznie trzy przesłanki. Małżonkowie muszą pozostawać we wspólnym pożyciu. Musi wystąpić przemijająca przeszkoda dotycząca jednego z małżonków, czyli jeden z małżonków tymczasowo nie może sprawować zarządu majątkiem. Trzecią przesłanką jest to, że małżonek, którego dotyczy przeszkoda, nie wyraził sprzeciwu co do zarządu majątkiem przez drugiego małżonka. Gdy te należności zostaną spełnione, wtedy współmałżonek może np. pobierać należności przypadającego jego małżonkowi. W takim przypadku małżonek może zarządzać samodzielnie wspólnym majątkiem, a także majątkiem osobistym swojego współmałżonka, a nawet zarządzać jego przedsiębiorstwem.  

Sprzeciw współmałżonka jest skuteczny względem osób trzecich, tylko wtedy gdy one o jego sprzeciwie wiedziały. 

Obowiązki:  

Obowiązek wspólnego pożycia: Ten obowiązek jest istotą i celem małżeństwa, dlatego warto podkreślić, co się na niego składa. Na wspólne pożycie składają się trzy dziedziny: gospodarcza, duchowa (emocjonalna) i fizyczna.  

Poprzez więź gospodarczą rozumie się wspólne zamieszkanie, wspólne podejmowanie decyzji finansowych i majątkowych, wspólne dysponowanie środkami, dzielenie się obowiązkami domowymi itp. Więzią duchową jest darzenie się wzajemnym uczuciem, wykazywanie się szacunkiem do współmałżonka, potrzeba bliskości, lojalności, troski itp. Więzią fizyczną jest pożycie fizyczne czyli współżycie seksualne.  

Pożycie małżeńskie będzie utrzymywane także, gdy nie wszystkie ze składających się na pożycie więzi zostały nawiązane przez małżonków. Pożycie będzie uznawane za istniejące również w przypadku nieutrzymania wszystkich więzi, np. gdy małżonkowie z powodów zdrowotnych nie będą współżyli ze sobą, ale będą między nimi utrzymane inne więzi.  

Obowiązek współdziałania dla dobra rodziny: Dla dobra rodziny małżonkowie powinni współdziałać czyli wspólnie podejmować działania, które zmierzają do zapewnienia stworzonej rodzinie najlepszej sytuacji. Chodzi o pozyskiwanie środków na utrzymanie rodziny, podział obowiązków, troskę i dbanie o gospodarstwo domowe, wspólne zasady wychowywania dzieci itp.  

Obowiązek przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny: Każdy z małżonków ma obowiązek przyczyniać się do zaspokajania potrzeb swojej rodziny według swoich sił oraz swoich możliwości zarobkowych i majątkowych. Chodzi o to, że każdy z małżonków powinien starać się pozyskiwać środki adekwatnie do swoich możliwości. Co oznacza, że nie każdy musi wyłożyć taką samą kwotę na utrzymanie rodziny. Co więcej, nie muszą to być w ogóle środki finansowe. Do zaspokajania potrzeb rodziny potrzebne są również osobiste starania poczynione w związku z wychowaniem dzieci lub polegające na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym, które mogą wypełniać ten obowiązek częściowo lub w całości, a tym samym zastępować wkład finansowy. W sytuacji, gdy jeden z małżonków nie będzie wypełniał tego obowiązku, wtedy drugi współmałżonek może zwrócić się do sądu o wsparcie i wtedy sąd może nakazać, aby wynagrodzenie za pracę czy też inne należności tego małżonka były w całości lub części przekazywane do rąk drugiego z współmałżonków. Warunkiem do tego jest jednak pozostawanie małżonków we wspólnym pożyciu. W przypadku ustania pożycia w trakcie trwania nakazu, o przekazywaniu całości bądź części środków nakaz będzie trwał nadal, ale każdy z małżonków może wystąpić do sądu o zmianę lub uchylenie tego nakazu.   

Photo by rawpixel on Unsplash

The post Prawa i obowiązki małżonków first appeared on Droga do szczęścia.