Istnieje możliwość wytoczenia powództwa o ustalenie nieistnienia lub unieważnienia małżeństwa, w określonych przypadkach. Na przypadki te składają się różne przesłanki, które można podzielić na dwa rodzaje:
- Przesłanki warunkujące zawarcie małżeństwa i
- Przesłanki wykluczające zawarcie małżeństwa zwane inaczej przeszkodami małżeńskimi.
Przepisy:
Art. 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego;
Art. 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego;
Art. 10-16 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Gdzie jest różnica pomiędzy jednymi a drugimi przesłankami? Przesłanki warunkujące zawarcie małżeństwa są jakby warunkiem do jego zawarcia, więc są one konieczne i zarazem wystarczające do zawarcia małżeństwa. Do tych przesłanek należą:
- Różna płeć nupturientów;
- Jednoczesna obecność nupturientów;
- Jednoczesne złożenie oświadczeń woli o wstąpieniu w związek małżeński i
- Złożenie oświadczenia woli przed podmiotem uprawnionym do odebrania zgodnych oświadczeń woli o wstąpieniu w związek małżeński, którymi może być duchowny lub kierownik urzędu stanu cywilnego).
W przypadku niespełnienia powyżej przestawionych przesłanek, zostanie zawarte małżeństwo i sporządzony akt małżeństwa, to każdy, kto ma w tym interes prawny, może wystąpić do sądu z powództwem o ustalenie nieistnienia małżeństwa.
Inaczej sprawa się przedstawia w przypadku przesłanek wykluczających zawarcie małżeństwa. Do tych przesłanek należą:
- wiek;
- ubezwłasnowolnienie całkowite;
- chorobę psychiczną lub niedorozwój umysłowy;
- bigamię;
- pokrewieństwo;
- powinowactwo;
- przysposobienie;
- wady oświadczenia woli;
- wadliwe pełnomocnictwo.
Omówmy przesłanki warunkujące zawarcie małżeństwa. Aby małżeństwo zostało zawarte, to:
- Kobieta i mężczyzna muszą jednocześnie obecni przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego złożyć oświadczenie, że wstępują ze sobą w związek małżeński lub
- Mężczyzna i kobieta zawierający związek małżeński, który podlega prawu wewnętrznemu kościoła albo innego związku wyznaniowego w obecności duchownego złożą oświadczenie woli jednoczesnego zawarcia małżeństwa podlegającego prawu polskiemu i kierownik urzędu stanu cywilnego następnie sporządzi akt małżeństwa, gdy zostaną spełnione powyższe przesłanki, wtedy małżeństwo uważa się za zawarte w chwili złożenia oświadczenia woli w obecności duchownego.
- Małżeństwo może również zostać zawarte przez kobietę i mężczyznę będących obywatelami polskimi przybywającymi za granicą, jeśli jednocześnie obecni złożą przed polskim konsulem lub przed osobą wyznaczoną do wykonywania do wykonywania funkcji konsula oświadczenia, że wstępują ze sobą w związek małżeński.
Jeśli którakolwiek z tych przesłanek nie zostanie stwierdzona małżeństwo będzie się uważało za niezawarte, a w przypadku małżeństwa wyznaniowego będzie ono zawarte względem prawa kościoła lub związku wyznaniowego, którego dotyczy, nie będzie jednak wywoływało żadnych skutków cywilnych.
Powództwo o ustalenie nieistnienia małżeństwa można wytoczyć, gdy akt małżeństwa został sporządzony pomimo niespełnienia którejkolwiek z przesłanek zawartych w artykule je określającym. Przypomnimy sobie, że do zawarcia muszą zostać spełnione następujące wymogi:
- Różnej płci nupturientów;
- Jednoczesnej obecności nupturientów;
- Jednoczesnego złożenia oświadczeń woli o wstąpieniu w związek małżeński;
- Złożenie oświadczenia woli przed podmiotem uprawnionym do odebrania zgodnych oświadczeń woli o wstąpieniu w związek małżeński.
W tym przypadku z powództwem może wystąpić każdy, kto ma w tym interes prawny, a powództwo można wytoczyć w każdym czasie, nawet po śmierci jednego z małżonków.
Photo by zelle duda on Unsplash